CVZ, Pompe, Fabry en de logica van de gezondheidszorg

Er is deze week in dit land een heftige discussie ontstaan omtrent de vraag of bepaalde medicijnen   vergoed moeten worden. Het lijkt er nu op het eerste gezicht op dat het,  gezien de toezeggingen van de minister, de goede kant op gaat. Maar dit is slechts schijn.

Want ondanks dat minister Schippers nu met de farmaceutische industrie wilt gaan onderhandelen over de kosten van de medicijnen voor Pompe en Fabry, kunnen we, ook als de onderhandelingen slagen, de nodige vraagtekens bij de discussie stellen die hier momenteel over speelt. Het echte probleem zit namelijk niet zozeer in de vraag of deze specifieke medicijnen vergoed worden of niet (al hoop ik natuurlijk dat deze medicijnen wel vergoed blijven), het gaat om de logica die er achter zit.

Of zorg in het algemeen en geneesmiddelen in het bijzonder verstrekt moeten worden wordt in dit land namelijk bepaald via een criterium dat strikt genomen extern is aan de notie van werkelijk kwalitatief goede zorg. Het criterium dat wordt toegepast is namelijk in een woord uit te drukken: kosteneffectiviteit. Dit criterium  is gedefinieerd als de kosten per extra QALY (Quality adjusted life year). In de woorden van het CPB:

''Nieuwe medische technologie is een belangrijke bron van gezondheidswinst, maar leidt tevens

tot hogere zorguitgaven. Zorgvuldige besluitvorming rond de toelating van nieuwe medische

technologie tot het basispakket is daarom van groot maatschappelijk belang. Het criterium

kosteneffectiviteit – de kosten per extra QALY (Quality adjusted life year) – kan hierbij een

belangrijke rol spelen. Op dit moment speelt dit criterium slechts een beperkte rol. Bovendien is

onduidelijk wat een acceptabele leidraad is voor de acceptabele kosten per QALY – wat mag

een QALY kosten? Beleidsmakers zouden hier meer duidelijkheid over kunnen verschaffen.

Het meewegen van kosteneffectiviteit bij het opstellen van praktijkrichtlijnen van artsen lijkt

dan een kansrijke beleidsoptie.'' (http://www.cpb.nl/publicatie/qaly-tijd-nieuwe-medische-technologie-kosteneffectiviteit-en-richtlijnen zie de tekst Qaly-tijd; nieuwe medische technologie, kosteneffectiviteit en richtlijnen.)

Dit stuk is al enige tijd geleden online gepubliceerd. het is merkwaardig dat het CPB schrijft dat het QALy-criterium slechts een beperkte rol heeft, want uit de discussies in de media (zie bijvoorbeeld nieuwsuur: http://nieuwsuur.nl/video/401267-de-uitzending-van-nieuwsuur-van-31-juli-2012.html ) blijkt dat dit criterium momenteel een nogal centrale rol speelt.
Dit blijkt overigens ook uit latere passages binnen hetzelfde stuk hoe dit criterium gebruikt wordt.
 In het stuk staat namelijk:

''In ons land wordt – door adviesorganen van de overheid, door de overheid

zelf en in praktijkrichtlijnen – soms een drempelwaarde van 20 000 euro per QALY gehanteerd.Zorg die duurder is per QALY zou volgens dit criterium niet kosteneffectief zijn.''

Met andere woorden, als uw zorg per jaar meer dan 20.000 euro kost, bent u te duur. Dit werkt natuurlijk toe naar de conclusie dat indien zorg te duur, deze niet meer verstrekt dient te worden betaald vanuit publieke gelden. En hier kunnen we weer uit afleiden dat u van het CVZ, het CPB en de overheid beter dood kunt gaan als u per jaar qua  gezondheidszorg meer dan 20.000 euro kost. Ik krijg dan ook de sterke indruk dat deze logica momenteel dominant is. Het is overigens ook precies dezelfde logica die op veel gebieden (o.a. in het onderwijs) voor problemen zorgt. Het is dus niet genoeg als de minister er voor zorgt dat alleen een beperkte, momenteel veel besproken, medicijnen vergoed worden, de hele logica van het systeem moet veranderen.

Ludwig Kamphausen