Journalistiek Op Glad Ijs

De afgelopen weken werden we bestookt met verontrustende berichten over het wegsmelten van het ijs op de noordpool. Wanhopig ronddolende ijsberen en bibberende poolonderzoekers waren van het televisiescherm niet af te slaan:

"Het ijs op de Noordpool is geslonken tot het minimum van 2007 en zal deze zomer nog verder afnemen. Daarmee stevent het noordpoolijs af op een nieuw minimumrecord, meldt het KNMI. Het noordpoolijs is de laatste 30 jaar elke zomer met een oppervlak van ongeveer twee keer Nederland afgenomen. Het ijsvolume krimpt door de opwarming van de aarde. [...] Rond 1990 was dat nog gemiddeld acht miljoen vierkante kilometer. Mogelijk kan de Noordpool al voor het midden van deze eeuw ijsvrij worden tijdens de zomer. Eerder gingen onderzoekers ervan uit dat dat rond 2100 zou gebeuren." (lees hier)

"Deze zomer is het zeeijs op de Noordpool verder weggesmolten dan ooit eerder is geregistreerd.Uit satellietinformatie blijkt dat er op 16 september 3,41 miljoen vierkante kilometer zeeijs was overgebleven. In de zomer van 2000 lag er nog twee keer zoveel ijs op de Noordpool. De afgelopen 30 jaar is het oppervlak aan poolijs sterk afgenomen als gevolg van de opwarming van de aarde. Volgens wetenschappers gaat het smelten steeds sneller." (lees hier)

Een aantal wetenswaardigheden:

1. De systematische meting van het noordpoolijs is een relatief jonge wetenschappelijke bezigheid, die pas vanaf 1972 aan de gang is. Het gebruik van satellietbeelden bij deze activiteit is pas in 1979 begonnen. De nogal stellige en alarmistische berichten in de media zijn dus gebaseerd op maar 40 jaar onderzoek. In het licht van de lange en veranderlijke klimaatgeschiedenis van de aarde zou men moeten toegeven dat deze berichtgeving misschien wel een tikkeltje overtrokken is, te meer omdat verschillende historische bronnen erop wijzen dat de huidige afname van het poolijsoppervlak niet uniek is.

2. Naast de vermeende opwarming van de aarde (AGW), zijn er ook andere natuurverschijnselen die naar alle waarschijnlijkheid van grote invloed zijn op het poolijsoppervlak. Om even twee alternatieve verklaringen te noemen:

"Nasa itself put up a video showing how a severe cyclone in early August had "wreaked havoc on the ice cover", pushing vast amounts of it into warmer waters further south where it melted. (Reuters headlined its report: "Nasa says Arctic cyclone played 'key role' in record ice melt".)" (lees hier)

"Since there is no evidence of a manmade component in the warming of the global oceans over the past 30 years, the natural additional warming of the sea surface temperature anomalies of the North Atlantic—above the natural warming of the sea surface temperatures for the rest of the global oceans—has been a major contributor to the natural loss of Arctic sea ice over the satellite era. Add to that the weather events that happen every couple of years and we can pretty much dismiss the hubbub over this year’s record low sea ice in the Arctic basin." (lees hier)

3. Gegevens over de ontwikkeling van het ijsoppervlak van de zuidpool, die overigens al langer bekend zijn en voor iedereen toegankelijk zijn, lijken de stelligheid waarmee onze media de smelting van het noordpoolijs aan de opwarming van de aarde (AGW) toeschrijven enigszins in verlegenheid te brengen:

"While the Arctic recently set a new record low, lower than that of 2007, the Antarctic is at near record highs similar to that of 2007 according to University of Illinois Cryosphere." (lees hier) 

En dit is de preambule van de code voor de journalistiek:

"Een betrouwbare en pluriforme journalistiek is van het grootste belang voor de democratische samenleving, die niet goed kan functioneren zonder geïnformeerde burgers en een vrije uitwisseling van ideeën. In die open samenleving komt de journalist het recht op vrije nieuwsgaring toe, én de verantwoordelijkheid het nieuws waarheidsgetrouw, onafhankelijk, fair en met open vizier te brengen." (lees hier)

Het gaat misschien te ver om hieruit te concluderen dat onze media, of delen daarvan waaronder de NOS en RTL, de democratische samenleving in gevaar brengen. Maar hun berichtgeving over dit thema is in strijd met de eigen doelstellingen en professionele normen en in die zin begeven zij zich op glad ijs.