Jouw Medewerking Of Jouw Baan

De onderwijskwaliteit is een hot issue, om een goede Nederlandse uitdrukking te gebruiken. Er gaat nauwelijks een dag voorbij zonder dat ergens in de media aan deze kwestie aandacht wordt besteed. De populariteit van deze kwestie heeft veel te maken met een aantal gevallen, met name in het HBO, waarin de onderwijskwaliteit bedroevend laag bleek te zijn. Gek genoeg leiden dat soort gevallen tot een steeds hardere roep om overheidsbemoeienis met het onderwijs. De simpele gedachte is dat als de overheid meer regels zou instellen en meer onderwijsinspecteurs, visitaties en accreditaties op het onderwijs zou los laten, dat de kwaliteit van het Nederlandse onderwijs vanzelfsprekend ook beter zou worden. 'Gek genoeg' zeg ik want, naast veel andere bezwaren, er zijn in feite geen empirische onderzoeken die deze gedachte ondersteunen. Het geloof in de therapeutische effecten van overheidsbemoeienis met het onderwijs is een vorm van kwakzalverij. Dat dacht ik althans.

Vandaag ontving ik van een vriend een bericht over een Europees onderzoek naar de effectiviteit van dat soort overheidsbemoeienis met het onderwijs, waaraan ook onderzoekers van de Universiteit Twente hebben meegewerkt. De voorlopige resultaten van dat onderzoek luiden als volgt:

"Scholen die het afgelopen jaar bezoek ontvingen van de onderwijsinspectie blijken volgens schoolleiders meer verbeteractiviteiten door te voeren en meer opbrengstgericht te werken dan niet bezochte scholen. Ook hebben de bezochte scholen, volgens docenten, het afgelopen jaar wijzigingen aangebracht in de kwaliteitszorg en meer zelfevaluatie-activiteiten in de school georganiseerd. Dr. Melanie Ehren, onderzoeker aan de Universiteit Twente: “De vraag of inspectiebezoeken daadwerkelijk leiden tot concrete verbeteractiviteiten kunnen we al voorzichtig met ‘Ja’ beantwoorden.” 

"Scholen die veel contact hebben met de onderwijsinspectie nemen de standaarden zelfs dagelijks mee in hun werk. Ze brengen meer verbeteringen aan in hun zelfevaluatie en verbeteren de samenwerking tussen leerkrachten en het leiderschap in de school. Dr. Melanie Ehren: “Deze voorlopige resultaten zijn nog indicatief, over drie jaar kunnen we vaststellen of scholen daadwerkelijk verbeteringen in hun onderwijskwaliteit doorvoeren. Máár een eerste signaal is hiermee gegeven.”

Wat dit onderzoek werkelijk laat zien is, dat als leraren en docenten voor de keuze komen te staan om mee te werken aan zulke "onderwijsverbeteringen" of anders hun baan kwijtraken, dat ze vaak voor het eerste alternatief kiezen. Dit onderzoek bewijst dus, voorlopig althans, dat leraren en docenten ook maar mensen zijn. Of zulke "verbeteringen" de onderwijskwaliteit daadwerkelijk verbeteren is natuurlijk een vraag van een geheel andere orde en die is in dit onderzoek geheel buiten beeld gebleven. Dit onderzoek laat daarom ook zien dat universiteiten en onderzoekers die in dat soort "onderwijsverbeteringen" geloven en doorvoeren, vroeger of later niet meer in staat zijn om verantwoord onderzoek te verrichten.