Het Ivoren Torentje Van De (Nuttige) Wetenschap

Elsevier, 13/04/2012:

"De Delftse nanowetenschapper Leo Kouwenhoven is vrijdagmiddag uitgenodigd om op bezoek te komen in het Torentje, de werkplek van premier Mark Rutte (VVD). Kouwenhoven en zijn team zijn erin geslaagd een nieuw elementair deeltje waar te nemen.De ontdekker werd gebeld door minister Marja van Bijsterveldt (CDA, Onderwijs) en staatssecretaris Halbe Zijlstra (VVD, Hoger onderwijs). Zij belden mede namens de premier. Van Bijsterveldt liet eerder al weten trots te zijn op deze 'hele grote ontdekking'. De CDA-minister zei na afloop van de ministerraad dat deze gebeurtenis bewijst dat de Nederlandse wetenschap op een hoog niveau staat. Ze noemde de ontdekking geweldig, ook voor de Nederlandse economie en de wereldeconomie [...]  De ontdekking kan bijdragen aan de bouw van een kwantumcomputer, een super snelle computer" (lees hier)

In de jaren 30 beweerde de Italiaanse natuurkundige Ettore Majorana dat er een bijzonder deeltje kon bestaan, een deeltje dat zijn eigen antideeltje is: het Majorana fermion. Als Kouwenhoven en zijn team inderdaad erin geslaagd zijn het Majorana-deeltje waar te nemen, als hun waarnemingen door niets anders verklaard kunnen worden dan door de aanwezigheid van Majorana-deeltjes, dan is dit inderdaad een indrukwekkend en belangrijk wetenschappelijk succes.

Wat deze gebeurtenis zo duidelijk laat zien is de onlosmakelijke relatie tussen enerzijds de nuttige wetenschap die supercomputers voortbrengt en anderzijds de fundamentele wetenschap: het werk van Majorana en het experimentele werk van Kouwenhoven en zijn team. De kwantumcomputer waar onze trotse politici zo op verheugen zou geheel ondenkbaar zijn, laat staan produceerbaar zonder het fundamentele en vaak ogenschijnlijk nutteloze werk van duizenden wetenschappers die daar in de ivoren toren van de wetenschap met abstracte en ingewikkelde ideeën en formula's zitten te spelen.

Door deze onlosmakelijke relatie tussen de nuttige en de fundamentele wetenschap naar de voorgrond te brengen laat deze gebeurtenis ook zien hoe onverstandig onze wetenschapsbeleid is en hoe onwetend onze politici zijn. Dezelfde politici die nu zo trots de loftrompet blazen voor Kouwenhoven en zijn team,  zijn zelf (met vele van hun voorgangers) verantwoordelijk voor het huidige Nederlandse wetenschapsbeleid dat, in de naam van de nuttige, economisch rendabele wetenschap de fundamentele wetenschap verwaarloost en zelfs ondermijnt. En zoals we hier op deze blog al eerder hebben beargumenteerd: door de wetenschap op de korte termijn steeds nuttiger te maken wordt de wetenschap op termijn steeds nuttelozer. 


Kouwenhoven zou zichzelf het bezoek aan het ivoren Torentje van de nuttige wetenschap moeten besparen. Daarmee zou hij een zeer goede dienst bewijzen aan de echte wetenschap.